Piękne obory, można by rzec pałace dla krów, są ich tysiące. Z wyglądu niczym nie przypominają starych obór popegeerowskich.

A w środku?  : ruszta, beton, rury, przegrody, ciągi komunikacyjne delta a miedzy tym wszystkim leżące i stojące krowy.

Nawet „fachowcy” się tym wszystkim zachwycają. Wewnątrz każdej obory  toczy się również życie, którego gołym okiem nie widać : to świat grzybów, wirusów, bakterii.

Biznes na plus zależy od tego  czy hodowcy zdają sobie sprawę z tego, że maja nieproszonych gości, czy raczej zaczynają się orientować, kiedy przybywa zapaleń wymion , dróg rodnych,  schorzeń racic i komórek somatycznych. 10-12 lat temu kiedy zaczęto wznosić te obiekty  - główna przyczyna schorzeń racic leżała  po stronie zaburzeń metabolicznych.

Większość od początku uczyła  się hodowli bydła i zarządzania stadem. Dla niektórych fachowców  to już historia, inni dalej się borykają z tymi problemami. Ale dla większości obór  problem zmian skórnych w obrębie racic zaczyna być dominującą przyczyną kulawizn bydła.

Dlaczego?

Już na wstępie projektowania, w niektórych obiektach zapomniano o brodzikach do kąpieli racic a kiedy ruszyła produkcja trudno było dokonać zmian. Z tego tez powodu zaistniała potrzeba montowania przenośnych kuwet,  a niekiedy zrezygnowano i z tej formy kąpieli. Ci hodowcy którzy korzystali i korzystają z usług firm z listy Krajowego Stowarzyszenia Korektorów i Terapeutów Racic większych problemów nie mają. Ponieważ firmy te posiadają certyfikat za którym idzie wiedza i fachowe doradztwo, ewentualne  problemy  można  wówczas ograniczyć lub wyeliminować .

Kiedy 10 lat temu zasiedlano nowe obory racice wyglądały tak:

Opis: Róg podeszwy lity, opuszka pięknie wyprofilowana, piętka na wysokości 3-4 cm.

Większość hodowców nie zdawała sobie sprawy, że racice ich krów będą wyglądały tak:

Wszystkie segmenty rogu podeszwy (róg opuszki miekkiej, róg opuszki twardzej i róg podeszwy) objęte są procesem gnilnym z widocznymi głębokimi kraterami.

Wygląd strony podeszwowej racicy po korekcji:

OPIS:

1. Obszar zaznaczony przedstawia proces gnilny opuszki, prawidłowe wymiary opuszki i piętki uległy zmianie.
2. Opuszka zdrowa bez zmian gnicia rogu. Wysokosc piętki 3-4 cm.

Znajomość procesów chorobowych powoduje to, że racice z procesami gnilnymi modeluje się inaczej.

Z uwagi na dużą koncentrację zwierząt na małej przestrzeni, skutek jest taki, że wszystkie zwierzęta biorą udział w transporcie patogenów.

Jakość rogu jest cechą specyficzną każdego segmentu rogu racicy i stanowi wypadkową przystosowania się rogu do różnych wymagań biomechaniki różnych obszarów puszki racicowej. Na jego jakość ma wpływ rodzaj podłoża , zdolność wiązania wody, odporność na czynniki chemiczne i enzymy bakterii środowiskowych. Duże znaczenie ma skład budulca wewnątrzkomórkowego, a przede wszystkim rodzaj i jakość białek keratynowych ( cystyna, metionina, histydyna) i ich wzajemne powiązania chemiczne.

Odbywa się to przy udziale witamin : A D E i H a także mikroelementow Ca, P, Se, Zn, Cu, Mn, S. Szczególnie brak wapna z powodu Hipokalcemi ( u starszych krów z hipokalcemią subkliniczną) powoduje zmniejszenie aktywności transglutaminazy. Skutkiem tego powstaje róg słabszej jakości – niedostatecznie skeratynizowany. Przy zachwianej gospodarce mineralnej ( Ca) dochodzi do powstawania osteofitów (narośli kostnych na kości racicowej na powierzchni podeszwowej ) co w konsekwencji prowadzi do miażdżenia tworzywa od środka. Jakość rogu ulega zmianie lub jest silnie obniżona przez czynniki środowiskowe tj. dużą wilgotność , kałomocz, bakterie keratolityczne.

Świeży kałomocz wypłukuje substancje międzykomórkowe a długotrwałe jego działanie powoduje utratę czynnościową i strukturalną integralności komórek rogowych. W powstające mikropęknięcia wnikają bakterie które swymi enzymami rozpuszczają substancje międzykomórkowe dalej. Obciążenia mechaniczne powodują powiększanie się mikropęknięć co daje się zauważyć w postaci zmacerowanego rogu opuszki.

Oprócz zmian skórnych kałomocz powoduje rozmiękanie rogu podeszwy co jest bezpośrednia przyczyna powstawania podrażnienia tworzywa racicowego, które produkuje róg szybciej i niedostatecznie zkeratynizowanego. Skutkiem tego mogą być zmiany rogu podeszwy od wrzodów do ochwatów mechanicznych włącznie. W tym momencie bakterie są wszędzie, na skórze, na stanowiskach, w ciągach komunikacyjnych.

Duża ilość kałomoczu w boksach i na okólnikach jest stałym czynnikiem patogenotwórczym powodującym jednocześnie zmęczenie biologiczne obiektów.

W opinii obiegowej krążą różne synonimy tych samych chorób, tzn., truskawka, poziomka, choroba Mortellaro, zapalenie skóry, dermatitis – to po prostu zapalenia skóry lub po łacinie dermatitis digitalis

W zależności od miejsca powstawania zmian chorobowych i działania czynnika czasu choroba może dotyczyć paru a niekiedy nawet 90 % krów w stadzie. W obecnej chwili większość obór ma problem z opanowaniem zmian skórnych, ponieważ w ostatnich latach brakuje słomy, która jest najlepszym materiałem biologicznym do zapobiegania powstawania schorzeń.

W wypadku obór na rusztach nie przykłada się uwagi do mechanicznego czyszczenia i dezynfekcji.

Siła tych bakterii polega na tym, że potrafią swymi enzymami rozpuszczać kolagen, żelatynę, fibrynogen. Są na tyle aktywne, że nie pozwalają bez wsparcia na samoistne gojenie się ran, tylko powiększają obszar chorobowy.

Naukowcy potwierdzają fakt, że szczepy zasiedlające ogniska zapalne palców bydła stanowią potencjalne źródło zakażeń błon macicy oraz podklinicznych i subklinicznych zapaleń wymion.

Różne umiejscowienie zmian chorobowych w obrębie skóry racic.

Zapalenie skóry – papilomatoza

Kąpiele racic racic są najbardziej efektywnym sposobem profilaktyki i leczenia technopatii palców. Do najczęściej stosowanych preparatów należy formalina i siarczan miedzi. Należy jednak pamięta , że formalina działa w temperaturze powyżej 12 ⁰ a jej opary są rakotwórcze. Stąd wniosek, że zimą stosowanie formaliny nie przynosi pożądanych efektów a aby dbać o zdrowie ludzi kuwety do formaliny powinny znajdować się poza halą udojową. Drugim skutecznym preparatem jest CuSo4.

W Polsce nie ma zakazu stosowania siarczanu miedzi ale jest ustawowy nakaz, związany z ochroną środowiska, do utylizacji pozostałości po kąpielach racic. Ustawa, z dnia 27 kwietnia 2001, Dz.U. 2001 Nr 62 poz. 628.

Opis: Brodzik do kąpieli racic w CuSo4 ze zbiornikiem do utylizacji.

Aktywność preparatu maleje przy nieprawidłowym przygotowaniu i nieodpowiednim stężeniu (trudno rozpuszcza się w zimnej wodzie). Istnieje jednak chemiczny sposób na zwiększenie aktywności siarczanu obniżając jego stężenie do 2-3 % przy wykorzystaniu 1 kąpieli dla 500 sztuk krów. W dystrybucji są również 4 rzędowe sole amonowe, które stosowane przemiennie z formaliną czy siarczanem miedzi zmniejszają skażenie środowiska i ograniczają choroby skóry.

Na rynku pojawiają się ciągle nowe produkty, wiele z nich jest bardzo obiecujących, jednak brakuje niezależnych badań, które by oceniały efekty. Generalnie należy jednak pamiętać, że większość problemów chorób skórnych dzieje się „ na własne życzenie”.

Program naprawczy:

1. Używać przedzdajacza a nie doić pod krowę.
2. Wyznaczyć w oborze miejsce do badania ginekologicznego krów aby przy lewarowaniu płynów z macicy nie roznosić zakażeń bakteryjnych po całej oborze a po badaniu miejsce to dokładnie zdezynfekować.
3. Wypychać obornik 2, 3 razy dziennie, mechanicznie oczyszczać ruszta z możliwością wykorzystania robota do usuwania zanieczyszczeń.
4. Dezynfekować stanowiska legowiskowe i ciągi komunikacyjne z użyciem wapna hydratyzowanego codziennie ( min. 2 razy w tygodniu).
5. Kąpiele racic wg ustanowionego harmonogramu - ma tu znaczenie częstotliwość, stężenie, oraz rodzaj preparatu
6. Kąpiele racic u jałówek cielnych i krów zasuszonych
7. Zakup jałówek na remont stada ze sprawdzonego źródła
8. Usuwać wszystkie przeszkody, które powodują, że krowy się śliskają (szybki przepęd, śliska posadzka, duża ilość kałomoczu), ponieważ przy napinaniu przestrzeni międzypalcowej dochodzi do mikropęknięć i zasiedlania tych miejsc przez patogeny.
9. Bieżący monitoring i leczenie
10. Korekcje i profilaktykę schorzeń racic powie rac firmom z certyfikatem Krajowego Stowarzyszenia korektorów i Terapeutów racic.